Okuduğunu anlama, bir metnin anlaşılmasının yanı sıra yazarın mesajını, amacını ve stilini değerlendiren bir eylem olmakla birlikte ilkokul sürecinden başlayıp öğrencilerde geliştirilmesi amaçlanan bir beceridir. Ayrıca metnin gerçek anlamının ötesinde derin anlama odaklanabilmeyi ifade eder. Okuduğunu anlama dolaylı olarak gözlenebilen bir fenomendir ve aktif-kompleks bir bilişsel süreç olarak ele alınır.

Okuduğunu anlamanın hangi süreçlerde ortaya çıktığını ve geliştiğini inceleyen araştırmacılar okuyucunun bilişsel yapılarına odaklanmıştır. Okuma sürecinde sözcüklerin anlamını çözme ve dili anlama yeteneklerini aktif kullanan okuyucu metin ile etkileşim içindedir. Sözcüğün anlamını çözmekte zorlanan okuyucuların metinden anlam çıkarması da zorlaşmaktadır.

Okuduğunu anlama sürecinde bireylerin içinde bulunduğu bağlam da önemli bir faktördür. İçinde bulunduğumuz bağlam tecrübelerimizi; tecrübelerimiz de şemalarımızı, kelime hazinemizi, düşünme stilimizi vs. şekillendirir. Dolayısıyla çevresel faktörler okuduğunu anlama sürecindeki hazırbulunuşluk seviyesinde önemli bir etkiye sahiptir.

Okuduğunu anlama sürecinde etkili olan bir diğer faktör ise okuyucunun özellikleridir. Bireyin sahip olduğu bilişsel yetenekler ve içinde yaşadığı çevresel faktörler okuduğunu anlama becerisinin gelişimi üzerinde etkilidir. Sözel yetenek, hafıza, öğrenme stratejilerini uygulayabilme, metnin ana fikrini bulabilme, benzerlik-farklılık ilişkisini kurabilme, metnin özetini çıkarabilme, metni değerlendirebilme okuduğunu anlamayı pozitif yönde etkileyen ve geliştirilmesi gereken özellikler arasındadır. Bunun haricinde okuyucunun sahip olduğu bazı özellikler okuduğunu anlama sürecinde zorluk yaşamasına neden olabilir. Örneğin disleksi gibi öğrenme bozukluğu ve okuma güçlüğü bunlar arasında sayılabilir. Bu tür tanı alan bireylerin seviyesine uygun okuma hedefleri oluşturulmalıdır.