Anlama, bireyin okuduğu ya da duyduğunu doğru olarak algılaması ve yorumlamasına dayalı bir beceridir. Okuduğunu anlama metinde verilen bilgilerle zihinde var olan bilgi yapılarının birleştirerek anlam kurmadır. Dolayısıyla okuma sürecinin temeli okuduğunu anlamaktır. Okuduğunu anlama becerisi akademik başarı için gereken en temel becerilerden biridir. Okuduğunu anlamlandırma sürecinde okur, metindeki en küçük birim olan sesten başlayarak, sözcük, tümce ve en sonunda metin düzeyinde bir bilişsel işlemleme süreci gerçekleştirir. Hatırlama becerisinin yetersiz olması, algıdaki zayıflıklar, dikkati sürdürmede eksiklik veya dil yetersizliği gibi sorunlar okuma ve yazmayı olumsuz yönde etkileyen durumlardandır. Bunların dışında, kelime tanıma ve ayırt etmede yaşanan yetersizlik, cümle ve cümleleri ilişkilendirmede yetersizlik, düşünceleri organize etme becerisindeki yetersizlik, ilgi ve dikkat eksikliği gibi diğer özel durumlar sebebiyle de okumada anlam kurma her zaman istenilen düzeyde olmayabilir.
Okuma ve anlamlandırma sürecini etkileyen etmenler bilişsel ve üstbilişsel etmenlerdir. Bilişsel etmenler, okuma sırasında okurun zihninde gerçekleşenlerdir. Üstbilişsel etmenler ise okurun, zihninde gerçekleşen bilişsel işlemlerin farkında olması ve bu bilişsel işlemleri yönlendirebilme becerisidir. Üstbiliş becerilerinin kullanılması bireylerin özellikle akademik başarılarında önemli etkiye sahiptir. Öğrenme güçlüğü olan bireyler çoğunlukla üstbilişsel problemler yaşarlar. Bu bireyler bir görevin ne derece zor olduğuna karar vermek, kendilerine yardımcı olacak stratejileri belirlemek, uygulamak ve seçip uyguladıkları stratejinin işe yarayıp yaramadığını izlemek ve gerekli durumlarda farklı bir stratejiye geçmek gibi üstbilişsel becerileri edinmede ve uygulamada güçlükler yaşarlar. Üstbilişsel öğretim aracılığı ile öğrencilerin bu becerileri geliştirilerek akademik başarıları arttırılabilir.
Kaynak: Uçar-Rasmussen, M., Cora-İnce, N. (2017). Özel öğrenme güçlüğü olan bireylere üstbilişsel okuduğunu anlama stratejilerinin öğretiminde sesli düşünme yönteminin etkililiği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (4), 2180-2201.
